Türkçe nasıl bir dildir? Bir sabır dilidir; bunu daha önce yazmıştım, ilk cümlesi tekrar olacak. Öznenin ne yapacağını veya ne yapmayacağını anlamak için cümlenin sonundaki yüklemi beklemeniz gerekir. Devrik cümle ise sabırsızlar için yüklemin başa alındığı bir ek hizmettir.

Bir umut dilidir, son kelimeye kadar ne olacağı belli olmaz.

Bir güven (ya da güvenmeme) dilidir, kimin neyi ne zaman ve görerek mi duyarak mı söylediğinin (bilginin sağlamlığının) sicilini yüklemin sonuna gelen takılardan (-mıştı, -mışmış, -mıştır) takip edebiliriz.

‘Zoom’u güçlü bir dildir. Gelecek hem uzak, hem yakındır. ‘Ileride büyük adam olacağım’ dediğimizdeki ‘-cek’ işleri epeyce uzağa atarak, bugün küçük adam olmaya dayanmayı biraz zorlaştırır.

Bazen şimdiki zamanı geleceğe bir merdiven dayamış gibi kullanabiliriz. Örneğin, ‘şimdi geliyorum’daki ‘şimdi’ ve ‘-yor’, şimdiki zamanı biraz sonraya (geleceğe) taşıyabilir. Büyük adam (olacağım yerine) oluyorum, dersek, gelecekte olacak bir olayı olabildiğince yakına almış, süreci bugünden başlatmış oluruz. Biz geleceğe gidemesek de, -yor’lu gelecek zaman geleceği yakınımıza getirir.

Bazı diller geleceği sadece şimdiye benzer biçimde tanımlar. Geleceği daha yakın gösteren bu dilleri konuşanların geleceğe daha çok yatırım yaptıklarını (bankacılar dikkat!), sigorta, emeklilik gibi bağlayıcı ilişkilere daha kolayca girdiklerini bildiriyorlar. Geleceğin çok uzakta olmadığı algısı, ‘‘kim öle kim kala, du’ bakalım’’ davranışını azaltır. Yarını bugünden kurmanın anahtarı belki de şimdiki gelecek zaman’lı cümleleri daha çok kurmaktadır.