Pandemilerdeki psikolojik durum hk 2019’da yayımlanmış kitabın yazarı Prof Taylor, “Salgınlar (pandemiler) hakkında okudukça, salgınların (pandemilerin) aslında psikolojik fenomenler olduğunu fark ettim. Salgınlar (pandemiler) sadece insanları enfekte eden virüslerle ilgili değildi. Salgınlara (pandemilere), insanların davranış biçimleri yol açmış ve onları kapsamaktaydı. Salgın hastalar ancak insanlar öksürürken ağızlarını kapamak, ellerini yıkamak, sosyal mesafeyi korumak gibi belirli şeyleri yapmayı kabul ettiklerinde kontrol altına alınabilir. Çeşitli psikolojik nedenlerden dolayı insanlar bunları yapmayı reddederse, salgın (pandemi) yayılmaya devam eder.” diye tarif ediyor kitabının çıkış noktasını. Kitabı hakkındaki yazısının son paragrafında ise, “Bu küresel salgında da (pandemide), geçmiş küresel salgınlarda olduğu gibi mümkün olduğunca, insanların birbirlerini desteklediği fedakarlıklarda bir artış olacağını umuyorum.”
Steven Taylor-The Psychology of Pandemics
Yıllarca küresel salgın (pandemi) psikolojisini inceledim. İşte Covid-19 hakkında bilmeniz gerekenler:
2019’un başlarında, bir sonraki küresel salgın (pandemi) hakkında birkaç tahmin yaptım ve neredeyse hepsi gerçekleşti.
Covid-19 salgını size gerçek dışı görünüyorsa, benim için iki kat gerçeküstü oldu. Neredeyse iki yıldır Aralık 2019’da yayınlanan “Pandemi Psikolojisi” adlı kitap üzerinde çalışıyordum. Kitap yayınlandıktan birkaç hafta sonra Covid-19 ortaya çıktı ve enfeksiyonun yayılması küresel salgın (pandemi) oranlarına ulaştı. Kitabımın son bölümünde “Bir sonraki küresel salgının (pandeminin) portresi” başlıklı bir bölüm vardı. Neredeyse bu bölümde açıklanan her şey oldu. Aslında bu bölüm dünya Covid-19 ile karşılaşmadan bir yıl önce yazılmıştı.
Bazı insanların iddia ettiği gibi kitap kahince miydi? Aslında değil- kitap araştırmaya dayanıyordu.
British Columbia Üniversitesi Psikiyatri Bölümü’nde klinik psikolog ve profesörüm. Hastaları tedavi ediyorum, tıp öğrencilerine eğitim veriyorum ve araştırma yapıyorum. 30 yıllık kariyerim boyunca, klinik ve araştırma ilgi alanlarım kaygı bozuklukları ve bununla ilgili problemler üzerineydi. Buna daha önce hipokondriyazis (hastalık hastalığı) adı verilen “sağlık kaygısı” da dahildir.
Sağlıkları hakkında son derece endişeli olan insanları, hipokondriyaklar (hastalık hastaları), tedavi etmek zor olabilir, ancak yine de hipokondriyazis (hastalık hastalığı) beni her zaman çok etkilemiştir. Bu tür sorunu olan insanlar, doktorları sağlıklarının iyi olduğuna dair sık sık, tekrar tekrar güvence verseler bile sağlıkları konusunda aşırı endişe duymaya devam ederler. Meslektaşlarım ve ben bu tür problemleri olan hastaları tedavi ettik ve bu kişilere nasıl yardımcı olunabileceğine dair araştırma makaleleri ve kitaplar yayınladık.
Klinik çalışmamın ve hipokondriyazis (hastalık hastalığı) ile ilgili araştırmamın ortalarında, bir sonraki küresel salgının (pandeminin) gelmekte olduğunu bildiren gazete raporlarına rastladım. Bu beni hastalarımın böyle bir felakete nasıl tepki verebileceği konusunda ilgilendiriyordu. Böylece, geçmiş küresel salgınlar (pandemiler) üzerine araştırma yapmaya başladım, insanların enfeksiyon tehdidine karşı nasıl tepki verdiğini ve bununla nasıl başa çıktıklarını anlamaya çalıştım.
Salgınlar (pandemiler) hakkında okudukça, salgınların (pandemilerin) aslında psikolojik fenomenler olduğunu fark ettim. Salgınlar (pandemiler) sadece insanları enfekte eden virüslerle ilgili değildi. Salgınlara (pandemilere), insanların davranış biçimleri yol açmış ve onları kapsamaktaydı. Salgın hastalar ancak insanlar öksürürken ağızlarını kapamak, ellerini yıkamak, sosyal mesafeyi korumak gibi belirli şeyleri yapmayı kabul ettiklerinde kontrol altına alınabilir. Çeşitli psikolojik nedenlerden dolayı insanlar bunları yapmayı reddederse, salgın (pandemi) yayılmaya devam eder.
Salgın (pandemi) psikolojisini araştırdıkça, psikolojinin toplumun salgına (pandemiye) nasıl tepki vereceği konusunda o kadar önemli olduğunu fark ettim. Önceki salgınlarda (pandemilerde) ırkçılık, panik şekilde satın alma/stoklama, hastanelerde endişeli şekilde kalabalıklaşma vardı ve insanlar stresli bir şekilde kendilerini izole etme ve sosyal uzaklaşma çabasına giriyorlardı. Böylece, insanların salgın (pandemi) enfeksiyon tehdidiyle nasıl başa çıktıklarını veya buna nasıl tepki verdiklerini anlamada psikolojinin son derece önemli olduğu ortaya çıktı. Doğrusu istenirse, bunların hepsini şu anki Covid-19 salgınında da gördük.
Kitabımı yazarken, dünya Covid-19 ile karşılaşmadan önce, bir şeyin üzerinde olduğumu fark ettim. Bildiğim kadarıyla, hiç kimse tüm bu parçaları bir araya getirmemişti. Yani, psikolojinin küresel salgını (pandemiyi) anlamak ve üstesinden gelmek için önemli olduğu konusuna hiç bakılmamıştı. Bu proje üzerine iki yıl boyunca derinlemesine çalıştım, ve çeşitli bilimsel uzmanlık alanlarından ve sayısız küresel salgından araştırma bulgularını ve tarihi bilgileri bir araya getirdim. Bunun önemli bir proje olduğuna ikna olmuştum çünkü virologlar bir sonraki küresel salgının yakında geleceğini tahmin ediyorlardı. Bu nedenle, genel olarak insanlara ve toplumlara bulaşıcılığın yayılmasını kontrol altına almada yardım etmek ve salgınlarla ilişkili duygusal sıkıntıyla başa çıkmanın yollarını bulmak için küresel salgın (pandemi) psikolojisini anlamak önemliydi.
Proaktif olmayı seviyorum. Sorunları ortaya çıkmadan önce tahmin etmeyi seviyorum. “Pandemi Psikolojisi” kitabını yazmamın bir nedeni de budur. Hazırlanalım; bir sonraki salgın geliyor. Bu nedenle, küresel salgın (pandemi) kitap teklifimi 2019’un başlarında, Covid-19 salgınından yaklaşık 10 ay önce editörüme gönderdim. Teklifimi reddetti ve bana “Kimse kitabı okumaz” dedi. İnsanların miyop olduğunu açıklamaya çalıştım; sadece önümüzde olanlara odaklanıyoruz ve uzun vadeli problemleri göz ardı etme eğilimindeyiz. Editörüm ikna olmamıştı. Bu yüzden kitabımı başka bir yayıncıya gönderdim ve kitap Covid-19’un patlak vermesinden birkaç hafta önce yayınlandı.
Kitabın son bölümünde, “Bir sonraki salgının portresi” başlıklı bölümde, Covid-19 ile neler olacağına dair oldukça doğru bir tablo tahmin edebildim. Ancak, birkaç yanlışım var. Bir sonraki küresel salgının Coronavirüs yerine bir influenza olacağını varsaymıştım. Ve tuvalet kağıdının panik şekilde satın alınacağını kim tahmin ederdi? Bu sadece tecrübe edildikten sonra tahmin edilebilirdi.
Kitapta hala test edilmesi gereken birkaç tahmin var: Bu küresel salgında da (pandemide), geçmiş küresel salgınlarda olduğu gibi mümkün olduğunca, insanların birbirlerini desteklediği fedakarlıklarda bir artış olacağını umuyorum. Ancak, bu salgında, bir aşı hazır olduğunda, insanların aşı olmak için uğraşmayacaklarından endişeliyim. Önceki küresel salgınlarda (pandemilerde) bu bir sorundu. Hepimiz aşı olmazsak topluluğumuzun daha savunmasız üyelerini koruyamayız ve bu insanlık felaketinin sonuna gelindiğinde, bu herkesin aklında tutması gereken bir şey.
*Bu yazı Büşra Yılmaz, Uzm. Psk. ve Selen Urgancıoğlu, Klin Psk, YDY Klinik.MYY/Güzel Günler Polk. tarafından çevrilmiştir.
