8-10 yaşları arası olan orta çocukluk döneminde, okul çağına geçiş noktasında hızlı bir değişim yaşanır.

Çocuklardaki bu değişim; bir anda gerçekleşmez. Örneğin, somut bir benlik kavramından soyut olanına geçiş 6 ya da 7 yaşlarında başlar; fakat bu değişim oldukça yavaştır ve 11-12 yaşlarına kadar sürebilir.

Bilişsel açıdan düşünme yetisi daha kompleks şeylerle baş edebilir hale gelir. Kelimeleri daha iyi kullanır, dikkat süresi artar ve bununla ilgili olarak hafıza daha etkin kullanılabilir hale gelir. Çocuk, nesnelerin yüzeysel özelliklerine daha az, altta yatan nedenlere daha çok dikkat etmeye başlar, kendini görünüşe daha az kaptırır ve temelde yatan gerçekliğe odaklanır.  Bu durum sadece çocukların nesne anlayışında değil, diğer insanları, ilişkileri ve kendilerini anlayışlarında da görünür hale gelir.

Benlik kavramı ilk olarak 7 veya 8 yaşlarında ortaya çıkar. Yeni ilişkilerle birlikte yeni roller de oluşur. Daha önce kendisini aile içindeki roller ile eşleştirirken (evlat, kardeş gibi), okul hayatı ve okulda kurduğu ilişkilerle kendini aile dışı rollerle de eşleştirmeye başlar. Örneğin, sınıfın çalışkanı, en iyi arkadaş, okulun popüleri v.s …

Kızlar, buluğ çağına doğru ilk adımlarını ilkokul yıllarında atarlar. Kompleks motor aktiviteler gelişir. Kas gücü ve koordinasyon yeteneği artar. Koşma, zıplama ve fırlatma gibi becerileri daha önceki yaşlara kıyasla yetişkin düzeyine daha çok yaklaşır.

Çocuk için bu yıllarda ilişkiler oldukça önem kazanır. Buna bağlı olarak bir grup içinde organize hareket etmeyi, kuralları sorgulamayı ve onlara saygı duymayı öğrenir. Bu yaşlarda empati yeteneği gelişmeye başlar. Yavaş yavaş diğer bireylerin de farklı duygu ve ihtiyaçlarının olduğunun farkına varır. İletişim becerileri bu dönemde oldukça gelişir. Çocuğun bu yaşlarda kendi çıkarına yönelik davranışları normal karşılanmalıdır. Bu davranışlar çocuğun neden-sonuç ilişkisi kurma becerisindeki gelişimin bir yansımasıdır.

Cinsiyet ayrışması 6 ya da 7 yaşlarında neredeyse tamamlanır. Önceki yaşlarında arkadaşlarını kız veya erkek diye ayırmazken, bu yaşlarda çoğunlukla kız arkadaşlarıyla zaman geçirirler. Bu durum ergenliğe kadar sürer.